‘Αθλος. Θρίαμβος. Επανάσταση. Ιστορία. Δόξα. Συγκίνηση. Δάκρυα. Περηφάνια. Ελπίδες. Όνειρα. Σήμερα συμπληρώνονται 29 χρόνια από την κατάκτηση του πρώτου ευρωπαϊκού τροπαίου της Εθνικής μας Ομάδας και οι λέξεις για να περιγράψει κανείς το έπος του Ευρωμπάσκετ του 1987 είναι αμέτρητες.
14/06/1987. Τότε, που οι Νίκος Γκάλης, Παναγιώτης Γιαννάκης, Παναγιώτης Φασούλας, Φάνης Χριστοδούλου, Μέμος Ιωάννου, Αργύρης Καμπούρης, Νίκος Λινάρδος, Λιβέρης Ανδρίτσος, Μιχάλης Ρωμανίδης, Νίκος Φιλίππου, Νίκος Σταυρόπουλος και Παναγιώτης Καρατζάς, με τον Κώστα Πολίτη στα «ηνία» του πάγκου, ρίχτηκαν στη «μάχη» με τα μεγαθήρια της καλαθοσφαίρισης, όπως η Γιουγκοσλαβία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία, και βγήκαν αλώβητοι.
Τότε, που η Επίσημη Αγαπημένη νίκησε σε έναν τελικό – «θρίλερ», που πήγε στην παράταση (89-89), το απόλυτο φαβορί, την πανίσχυρη Σοβιετική Ένωση, με 103-101, και στέφθηκε Πρωταθλήτρια μέσα στο «σπίτι» της, στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, ενώπιον του εκστασιασμένου κοινού της και βρέθηκε στην κορυφή και στην αφρόκρεμα του ευρωπαϊκού μπάσκετ.
Τότε, που η μικρή μας χώρα, η Ελλάδα, φώναξε το βροντερό «παρών» και άλλαξε ολόκληρη η ιστορία του ελληνικού μπάσκετ, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου στο άθλημα, αφού από την επόμενη κιόλας μέρα δεν υπήρχε ελεύθερη μπασκέτα στα γήπεδα, καθώς όλοι ήθελαν να γίνουν το επόμενο νέο «αστέρι», έχοντας για πρότυπο όλους τους προαναφερθέντες.
Προτιμότερο βέβαια, είναι να περιγράψουν οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές όσα συνέβησαν. Και οι Κώστας Πολίτης και Μέμος Ιωάννου, ήταν απόλυτα πρόθυμοι στο να αναφερθούν, μέσω του Basketblog.gr, σε εκείνες τις στιγμές, που σήμερα θεωρούνται ιερές για την ιστορία του ελληνικού αθλητισμού, μαζί με τις προεκτάσεις που υπήρξαν σε μια ολόκληρη κοινωνία, η οποία άλλαξε ακόμη και τρόπο σκέψης χάρη σε εκείνο το 20ήμερο. Αρκετές φορές, μπορεί να θυμηθεί κανείς και όσα είχε «εξομολογηθεί» πέρυσι στον Μενέλαο Σεβαστιάδη, ο Παναγιώτης Φασούλας.
Των Κάτιας Πετροπούλου – Ραφαήλ Αλαγά
«Νιώθαμε ότι είμαστε στο σπίτι μας»
Τι σημαίνει, λοιπόν, αυτό το Ευρωμπάσκετ, για τους ανθρώπους που έβαλαν το δικό τους «λιθαράκι» σε εκείνη την επιτυχία, που τελικά δεν αποδείχθηκε ανεπανάληπτη; Ο προπονητής της τότε Εθνικής ομάδας, Κώστας Πολίτης, χωρίς δισταγμό είπε πως το μυαλό «κατευθείαν πάει στις στιγμές που έζησα εντός κι εκτός γηπέδου. Οι πιο συγκλονιστικές στιγμές, βέβαια, ήταν εκτός γηπέδου, που έβλεπες ανθρώπους διαφόρων ηλικιών να είναι χαρούμενοι, να θέλουν να σου σφίξουν το χέρι και να λένε ότι ήταν ένα πολύ μεγάλο γεγονός», ενώ ο Μέμος Ιωάννου θυμάται περισσότερο το ευχάριστο κλίμα που υπήρχε, επισημαίνοντας πως «το πιο θετικό σημείο για εμάς, ήταν ότι ήμασταν ένα γκρουπ ανθρώπων που νιώθαμε, ότι είμαστε στο σπίτι μας και η προετοιμασία μας, όπως γίνεται κατανοητό, δεν ακολουθούσε την ψυχρή λογική των προπονήσεων, αλλά είχαμε την αίσθηση ότι βρισκόμαστε μαζί με την οικογένειά μας».
Αυτή η όμορφη ατμόσφαιρα, διαπιστώνεται και από τον άλλοτε ομοσπονδιακό μας τεχνικό, ο οποίος αναφέρθηκε και στο γεγονός, ότι δεν υπήρχαν μεγαλεπήβολα όνειρα. «Όταν είσαι αουτσάιντερ δεν έχεις το άγχος, αυτό το έχει το φαβορί. Εμείς είχαμε ένα στόχο να πάμε στην τετράδα. Από εκεί και πέρα ό,τι καλύτερο ερχόταν θα ήταν ευχάριστο και για την ομάδα και για τον κόσμο. Αλλά δεν είχαμε κανένα άγχος. Βέβαια, όταν αγωνίζεσαι, πριν από το παιχνίδι έχεις πάντα άγχος κι αυτό φεύγει όταν αρχίζει ο αγώνας, είτε είσαι προπονητής είτε παίκτης», μας επεσήμανε, για να υπερθεματίσει πάνω σε αυτά τα λόγια ο… μετέπειτα κόουτς Ιωάννου, ως εξής: «Δεν υπήρχε, η υποχρεώση να πετύχουμε κάτι, αλλά απεναντίας βλέπαμε αυτά τα παιχνίδια ως μια χαρά για εμάς. Ευχαριστιόμασταν αυτό που συνέβαινε και δεν μπορούσαμε να νιώσουμε πίεση για μια απαραίτητη επιτυχία μπροστά στον κόσμο μας. Αυτό ήταν ίσως και το πιο σημαντικό».
Μία «πρώτη»… διαφορετική από τις άλλες
Κάπως έτσι, η πρώτη συγκέντρωση για την Εθνική μας ομάδας, αποκτούσε διαφορετικό χαρακτήρα από το συνηθισμένο. «Ήταν μία ομάδα, η οποία ετοιμαζόταν για αρκετά χρόνια και οι σχέσεις ήταν δεδομένα άριστες, δεν υπήρχαν ποτέ θέματα, όπως μπορεί να έχει γραφτεί κατά καιρούς. Παράλληλα, ήταν πολύ σημαντικό για εμάς που η χώρα διοργάνωνε ένα τέτοιο τουρνουά και ήμασταν οι οικοδεσπότες, γιατί πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις έχεις την εντύπωση, ότι μπορείς να πετύχεις κάτι καλό. Το να φτάσουμε μέχρι το τέλος βέβαια… παραήταν μεγάλος στόχος για να τον επιδιώξουμε, δεν πιστεύαμε στην αρχή ότι το «καλό» θα μπορούσε να είναι αυτό», μας σχολιάζει ο κόουτς Ιωάννου, ο οποίος θέλησε να γίνει και πιο λεπτομερής για το σταδιακό «χτίσιμο» εκείνης της Εθνικής, μέσα από ταξίδια που άνοιξαν τους «ορίζοντές» της: «Βγαίναμε έτοιμοι στο παρκέ, έχοντας αποκτήσει πολλές εμπειρίες. Είχαμε ταξιδέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες, επί παραδείγματι, αρκετές φορές και είχαμε πάρει τα ερεθίσματα που θέλαμε, για να αντέξουμε την πίεση που είχαν αυτά τα παιχνίδια, κατά τη διάρκεια τους».
«Όλη η Ελλάδα στράφηκε σε εμάς»
Τι ένιωσαν οι παίκτες, όμως, βγαίνοντας για πρώτη φορά στο παρκέ και παίζοντας μπροστά σε ένα ενθουσιώδες ελληνικό κοινό; Ο Μέμος Ιωάννου απαντά: «Θα σας πω κάτι που μπορεί να διαφέρει σε σχέση με τη σημερινή εποχή, αλλά τότε το να νιώθεις ότι παίζεις σπίτι σου, με τον κόσμο να σε υποστηρίζει με όλη τη θέρμη του, σου έδινε τρομερή δύναμη για να θες να ξεπεράσεις όποια εμπόδια υπήρχαν μπροστά σου, όπως η κούραση, να δοκιμάσεις τα όριά σου. Όσο περνάς στο επόμενο βήμα βέβαια, ο κόσμος ταυτόχρονα έρχεται να σε κάνει να συνειδητοποιήσεις τι είναι αυτό που κάνεις», ενώ θυμάται και την εμφανή στήριξη του κόσμου σε όλη αυτή την προσπάθεια, ακόμη και όταν οι διεθνείς μας έβρισκαν μερικές ώρες χαλάρωσης: «Στο εξωαγωνιστικό κομμάτι, είχαμε ένα συγκλονιστικό κόσμο, όπου εκτός από το γήπεδο, φρόντιζε να μας δείχνει τη στήριξή του και εκτός αυτού. Πηγαίναμε στην παραλιακή και μας περίμενε ο κόσμος, για να μας αποθεώσει, να μας μιλήσει. Ξαφνικά, όλη η Ελλάδα στράφηκε προς αυτή την προσπάθεια. Νιώθαμε από παντού να μας σπρώχνουν προς τα εμπρός».
«Καλά φτάσαμε μέχρι εδώ, αλλά ας το πάρουμε κιόλας»
Οι μέρες πέρασαν, οι διεθνείς μας υπερέβησαν κάθε «εμπόδιο» και η στιγμή του τελικού είχε φτάσει. Απέναντι στην παγκόσμια υπερδύναμη που άκουγε στο όνομα της Σοβιετικής Ένωσης, οι παίκτες του Κώστα Πολίτη είχαν μια διαφορετική αποστολή. Κι αυτό, γιατί πλέον δεν αρκούσε πια να το διασκεδάσουν, αλλά ήταν αποφασισμένοι να βάλουν κι ένα διθυραμβικό τέλος στην ιστορία που είχαν ήδη δημιουργήσει. «Πρέπει να πω σε αυτό το σημείο, ότι είχαμε αποφασίσει να το τελειώσουμε. Αυτό που λέγαμε μεταξύ μας, τόσο με τους προπονητές όσο και μεταξύ μας, ήταν “εντάξει, καλά φτάσαμε μέχρι εδώ, αλλά ας το πάρουμε κιόλας”. Υπήρχε μια τρομερή ατμόσφαιρα ανάμεσά μας, και καθένας από εμάς σκεφτόταν πράγματα, που πριν από 20 ημέρες δε θα τα είχαμε καν διανοηθεί στο ελάχιστο. Σε αυτά τα ματς, δεν πας για να δοκιμάσεις τις δυνάμεις σου, πας για να κερδίσεις», ήταν τα ξεκάθαρα λόγια του Μέμου Ιωάννου, ο οποίος ήταν, έστω κι αν πολλοί ίσως να το περνούν στη δευτερεύουσα «συλλογή αναμνήσεων», ένας από τους πρωταγωνιστές της φάσης που ουσιαστικά μας δίνει την νίκη.
Ο ίδιος παίρνει την ευθύνη του σουτ πάνω του και αστοχεί, αλλά έρχεται ο Αργύρης Καμπούρης να πάρει το επιθετικό ριμπάουντ και να κερδίσει το φάουλ. Η υπόλοιπη ιστορία είναι γνωστή για τα τελευταία δευτερόλεπτα και στην ερώτηση για το τι σκεφτόταν όταν αστόχησε, ο κόουτς Ιωάννου ήταν γλαφυρός: «Μην περιμένεις ποτέ να φιλοσοφήσεις σε τέτοιες στιγμές (γέλια). Μπορεί να σκεφτείς για το σουτ “ωχ, έξω πάει”, αλλά στη συνέχεια δεν υπάρχει σκέψη. Ευτυχώς ήταν ο Αργύρης εκεί, φυσικά, και κανείς δε θυμάται τι είχε συμβεί ελάχιστα δευτερόλεπτα νωρίτερα (γέλια)». Σκέψη, όπως ισχυρίζεται, δεν υπήρχε ούτε και μόλις ο Γιοβάισα αστόχησε σε βεβιασμένο σουτ, για να «σφραγιστεί» το ιστορικό 103-101: «Μιλάμε για απίστευτες καταστάσεις, τίποτα το ιδιαίτερο και το ξεχωριστό δεν υπάρχει μάλλον, όταν ζεις τέτοιες στιγμές. Σε πλημμυρίζει όλη η χαρά για αυτό που πέτυχες, το στόχο που έβαλες έστω και το βράδυ που πάτησες στο παρκέ. Απλά πράγματα, γιατί δεν υπάρχει καμία σκέψη σε εκείνες τις στιγμές. Μόνο αν κάτσεις αρκετή ώρα μετά, μπορείς να καταλάβεις τι συνέβη ακριβώς».
«Κοιμάσαι ευχάριστα, όταν…»
Η τρέλα είχε μεταδοθεί σε ολόκληρη την χώρα και δε θα μπορούσε να μην επηρεάσει τους Έλληνες αθλητές. «Εκείνο που ήταν το χαρακτηριστικό ήταν ότι, μετά τη λήξη του αγώνα και την απονομή, συγκεντρωθήκαμε για να επιστρέψουμε στο ξενοδοχείο και τελικά στο πούλμαν ήταν από τους 12, οι μισοί και ούτε. Όλοι είχανε φύγει με διαφορετικά μέσα, τους είχανε πάρει με μηχανές, με αυτοκίνητα. Η ομάδα ήταν απούσα (γέλια)», μας λέει ο Κώστας Πολίτης, ο οποίος κατάφερε να κοιμηθεί και σίγουρα ήσυχος: «Ήταν μεγάλη η υπερένταση, αλλά ήταν ευχάριστο (γέλια). Ξέρεις πότε δεν κοιμάσαι ευχάριστα; Όταν έχεις σχεδιάσει κάτι και δεν πετυχαίνει και χάνεις ένα αποτέλεσμα και τότε ο ύπνος δεν είναι εύκολος. Τότε ήταν ευχάριστος».
«Πώς κερδίσατε εσείς, 10 εκατομμύρια άτομα, τα 200;»
Ο ομοσπονδιακός προπονητής, δεν μπορούσε να ξεχάσει φυσικά ούτε τον αντίκτυπο που είχε εκείνη η εποποιία, συνειδητοποιώντας ότι η μικρή χώρα των 10 εκατομμυρίων ατόμων, είχε υποτάξει μια ολόκληρη αυτοκρατορία. «Κάθε μέρα που περνούσε και υπήρχε η επαφή με τον κόσμο, κάποιες μαζικές εκδηλώσεις, διάβαζες τον ξένο τύπο… Τότε καταλάβαινες πλέον τι έχεις κάνει. Ήταν ένα επίτευγμα, το οποίο ούτε ο ξένος τύπος περίμενε. Δηλαδή, ότι η μικρή χώρα, όπως είναι η Ελλάδα των 10 εκατομμυρίων θα κερδίσει τα 200 εκατομμύρια της Σοβιετικής Ένωσης. Αυτό είπε κι ο Βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας που ζήτησε μια κασέτα: “Πως κερδίσατε εσείς τα 10 εκατομμύρια τα 200”; Κι όμως, δεν κάναμε πόλεμο, μπάσκετ παίζαμε», υπογραμμίζει ο Κώστας Πολίτης, ο οποίος δε θα μπορούσε να λησμονήσει και την επιρροή που υπήρξε για μια ολόκληρη γενιά Ελλήνων, η οποία λάτρεψε το μπάσκετ ύστερα από αυτή την επιτυχία: «Ήταν ένα μεγάλο γεγονός που για το φίλαθλο κόσμο και τη νεολαία ήταν κάτι απρόσμενο και δεν ήμασταν και καμιά μεγάλη δύναμη για να έχουμε τις ελπίδες μας ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Κι όμως… Ανατρέψαμε καταστάσεις, νικήσαμε μεγάλες χώρες όπως η Σοβιετική Ένωση, η Γιουγκοσλαβία, η Ισπανία… Χώρες που ήταν μπασκετικά πολύ δυνατότερες από εμάς. Και γι’ αυτό και βγήκε ένας μεγάλος ενθουσιασμός που αυτή η ομάδα κατάφερε κάτι το οποίο ήταν πολύ μεγάλο για εκείνη την εποχή».
«Κάναμε την επανάσταση»
Ο Μέμος Ιωάννου, συμφωνεί πως το τελευταίο γεγονός ήταν η μεγαλύτερη κληρονομιά, κάνοντας λόγο για «επανάσταση»: «Είδαμε τον κόσμο να αγκαλιάζει όλη αυτή την προσπάθεια και, εν ολίγοις, τον είδαμε να ασχολείται τόσο πολύ με κάτι, στο οποίο ενδεχομένως να μην ασχολιόταν καθόλου, αν ήταν διαφορετικές οι συνθήκες. Είναι σπουδαίο, να καταλαβαίνεις ότι συμβάλλεις στις επόμενες γενιές, ώστε αυτές να θέλουν να ασχοληθούν με αυτό το άθλημα. Ιδιάζοντα ρόλο, έπαιξε σαφώς και η εικόνα, δηλαδή η προβολή των αγώνων μας μέσα από την τηλεόραση, η οποία πιστεύω ότι ώθησε πολλά παιδιά, στο να θέλουν να παίζουν μπάσκετ. Αυτή ήταν, λοιπόν, η μεγάλη επανάσταση που πετύχαμε», μας είπε χαρακτηριστικά, ενώ θεωρεί πως το 1987 άρχισε να αλλάζει και ο τρόπος, με τον οποίο σκεφτόμασταν στο κομμάτι του αθλητισμού. «Έχω την ίδια πεποίθηση, γιατί για πρώτη φορά απέκτησε τέτοιο αντίκτυπο η προσπάθεια εθνικής ομάδας σε ομαδικό άθλημα, ενώ παράλληλα πέτυχε για πρώτη φορά κάτι σπουδαίο σε ομαδικό άθλημα στην χώρα μας. Είχαμε πολλές ατομικές διακρίσεις και επιτυχίες κατά καιρούς, αλλά ποτέ δεν υπήρξε μέχρι τότε μια μακροπρόθεσμη προσπάθεια, όπως η δική μας, με συγκεκριμένους ανθρώπους να τη στηρίζουν και να την φτάνουν μέχρι την κατάκτηση ενός μεγάλου τροπαίου», λέει ο κόουτς Ιωάννου, για να συμπληρώσει ο κόουτς Πολίτης, με τα εξής λόγια: «Ο ελληνικός αθλητισμός κάνει βήματα, παρόλο που είμαστε μια μικρή χώρα, αλλά δεν έχουμε τις υποδομές, δεν έχουμε την οικονομική ευχέρεια. Βέβαια, για το άθλημα το δικό μου είμαστε πάρα πολύ μπροστά, διότι πληθυσμιακά είμαστε μικρή χώρα, οικονομικές δυνατότητες δεν έχουμε, κι όμως, καταφέρνει το ελληνικό μπάσκετ, είτε σωματειακού είτε εθνικού επιπέδου, να είναι στην ελίτ. Κι αυτό συμβαίνει γιατί το άθλημα αυτό ταιριάζει στον Έλληνα. Το λέω συνέχεια ότι είναι άθλημα γρήγορο, εύστροφο και δημιουργικό, κι αυτό το έχει ο Έλληνας».
«Μην μπούμε και… όλοι μαζί στο Hall Of Fame»
Ο Κώστας Πολίτης, σε ερώτησή μας για τυχόντα κέρδη και προνόμια χάρη σε αυτή την επιτυχία, ήταν κατηγορηματικός: «Προνόμια δεν υπάρχουν. Για να πάρεις προνόμια πρέπει να παλέψεις και να τα κερδίσεις. Δε χαρίζει κανένας τίποτα, ούτε η πολιτεία, ούτε οι πολιτικοί. Τα διεκδικείς μέσα από τις συνθήκες που παλεύεις πάνω στο αντικείμενό σου», ενώ δε μας έκρυψε πως διατηρεί επαφή με όλα τα παιδιά που έφεραν το τρόπαιο στην Ελλάδα.
Το τρόπαιο του 1987 και μετέπειτα επιτυχίες των αθλητών μας, τους απέφερε εκτός των άλλων και παγκόσμια αναγνώριση. Νίκος Γκάλης και Παναγιώτης Φασούλας βρέθηκαν στο Hall Of Fame της FIBA, ενώ ο πρώτος τιμήθηκε προ ολίγων ημερών και από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, με την Πολιτεία να αποφασίζει να δώσει το όνομά του στο Κλειστό του ΟΑΚΑ. Για τον Μέμο Ιωάννου, αυτή η εξέλιξη, ήταν φυσιολογική: «Ήταν φυσιολογικό για μερικούς παίκτες, να μπουν στο Hall Of Fame, αλλά ας μην μπούμε και όλοι μαζί (γέλια). Πρόκειται για μεγάλους παίκτες, με αμέτρητους τίτλους και διακρίσεις, που βοήθησαν με τη δική τους πλευρά πολλές γενιές να στραφούν στον αθλητισμό, και δη το άθλημα του μπάσκετ. Δεν τους έκανε κανείς την χάρη, δηλαδή, αλλά άξιζαν να κερδίσουν τόσες τιμές».
«Υπάρχει συνέχεια…»
Τέλος, οι δυο τους δε θα μπορούσαν να μη μας δώσουν τη δική τους άποψη, για τις επόμενες γενιές της Εθνικής ομάδας, με την νέα προσπάθεια που εκκίνησε χθες (13/6), να έχει ως στόχο την πρόκριση στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο. Ο Μέμος Ιωάννου, στάθηκε στο ότι «το καλό ήταν, ότι υπήρχε συνέχεια μετά την επιτυχία μας. Δεν ήταν μία φωτοβολίδα, σε ένα άθλημα που δεν πρόσφερε διακρίσεις, αλλά το ακριβώς αντίθετο. Είναι πραγματικά σπουδαίο να αισθάνεσαι μέρος μιας προσπάθειας που αποτέλεσε τελικά την αρχή, για να φτάσει το ελληνικό μπάσκετ να βρίσκεται στην κορυφή σταθερά, μέχρι και σήμερα», ενώ ο Κώστας Πολίτης προτίμησε να μείνει προσγειωμένος, αναφορικά με την τύχη που μπορεί να έχουμε στο προολυμπιακό τουρνουά του Τορίνο: «Είναι δύσκολη η πρόκριση, αλλά θα τη διεκδικήσουμε. Δύσκολο, γιατί γίνεται στην Ιταλία κι έχει κι αυτή βλέψεις διεκδίκησης, αλλά δεν το αποκλείω».