Σερβία και ΗΠΑ αναμετρώνται σήμερα (21/08, 21:45) στο πλαίσιο του τελικού του τουρνουά μπάσκετ των Ολυμπιακών Αγώνων του Ρίο. Από τη μία, οι “πλάβι” του Σάσα Τζόρτζεβιτς, που έχει βρεθεί -ως παίκτης- σε τελικό Ολυμπιακών Αγώνων (vs ΗΠΑ, Ατλάντα, 1996) και από την άλλη η Team USA του Μάικ Σιζέφσκι, ο οποίος θέλει να αποχωρήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο από τον πάγκο των ΗΠΑ -την κατάκτηση του χρυσού μεταλλίου.
Με αφορμή, λοιπόν, την αποψινή αναμέτρηση το basketblog.gr ανατρέχει στο παρελθόν και παρουσιάζει το… ιστορικό των τελικών των Ολυμπιακών Αγώνων. Ποια είναι τα ζευγάρια των ομάδων που έχουν φτάσει σε τελικό Ολυμπιακών Αγώνων; Ποιος έχει τις περισσότερες κατακτήσεις; Ποιοι έχουν πρωταγωνιστήσει για τη χώρα τους σε τελικό;
Τελικός μπάσκετ σε… γήπεδο τένις!
Το πρώτο Ολυμπιακό τουρνουά μπάσκετ διοργανώθηκε το 1936 (7-14/8) στο Βερολίνο. Τα ματς διεξάγονταν σε… γήπεδα τένις με τεχνητό γρασίδι, γεγονός που προκαλούσε προβλήματα όταν ο καιρός ήταν αντίθετος, ειδικά στον τελικό της διοργάνωσης. Στο τουρνουά έλαβαν μέρος 23 ομάδες, με το χρυσό μετάλλιο να πηγαίνει στις ΗΠΑ (με -το αδιανόητο για τα σημερινά δεδομένα- τελικό σκορ 19-8 επί του Καναδά), το αργυρό στον Καναδά και το χάλκινο στο Μεξικό (26-12 την Πολωνία). Μάλιστα, η απονομή έγινε δια χειρός Τζέιμς Νέισμιθ, του ανθρώπου που εφηύρε το μπάσκετμπολ εν έτει 1891.
Μετά από ένα κενό 12 χρόνων, λόγω του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, το δεύτερο τουρνουά μπάσκετ διεξήχθη το 1948 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, από τους οποίους απουσίασαν η Ιαπωνία και η Γερμανία (δεν πήραν άδεια συμμετοχής), καθώς και η Σοβιετική Ένωση (έλαβε πρόσκληση, όμως αποφάσισε να μη στείλει αθλητές). Οι ομάδες ήταν πάλι 23, όμως για πρώτη φορά τα παιχνίδια πραγματοποιήθηκαν σε κλειστό χώρο. Την πρώτη θέση κατέλαβαν και πάλι οι ΗΠΑ συντρίβοντας τη Γαλλία με 65-21, ενώ την τρίτη θέση κατέκτησε η Βραζιλία, που νίκησε με 52-47 το Μεξικό.
Κούρσα δύο αλόγων: ΗΠΑ vs ΕΣΣΔ
Τα επόμενα 16 χρόνια ήταν… κούρσα για δύο άλογα. Από το 1952 μέχρι το 1964, ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση συναντιούνταν στον τελικό για τέσσερις διαδοχικούς Ολυμπιακούς Αγώνες (Ελσίνκι/1952, Μελβούρνη/1956, Ρώμη/1960, Τόκυο/1964), με τους Αμερικανούς να πετυχαίνουν το “4Χ4” (36-25, 89-55,-,73-59 αντίστοιχα) και να διευρύνουν την κυριαρχία τους στη μέχρι τότε ιστορία των τουρνουά μπάσκετ σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Το δε χάλκινο μετάλλιο κατέληξε από δύο φορές σε Ουρουγουάη (1952, 1956) και Βραζιλία (1960, 1964).
Η Γιουγκοσλαβία κατάφερε να “σπάσει” το δίπολο ΗΠΑ-Σοβιετικής Ένωσης, επικρατώντας των Σοβιετικών με 63-62 στα ημιτελικά, ωστόσο ηττήθηκε στον τελικό των Ολυμπιακών του Μεξικό (1968) με 65-50 από τις ΗΠΑ, οι οποίες κατέκτησαν έτσι το χρυσό μετάλλιο για έβδομη συνεχόμενη φορά, έχοντας ως κορυφαίους τον Σπένερ Χέιγουντ (21π.) και τον Τζο Τζο Ουάιτ (14π.). Από τους Γιουγκοσλάβους, είχε ξεχωρίσει ο Ίβο Ντανέου με 16 πόντους, ενώ σε ό,τι αφορά το χάλκινο, αυτό κατέληξε στη Σοβιετική Ένωση, η οποία νίκησε εύκολα τη Βραζιλία με 70-53.
Η ΕΣΣΔ «σπάει» το… απόλυτο των ΗΠΑ
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου, όμως, το 1972, η Σοβιετική Ένωση “υπέταξε” τις ΗΠΑ με 51-50 στον τελικό και με αυτόν τον τρόπο έβαλε τέλος στο… απόλυτο των Αμερικανών. Με άλλα λόγια, έγινε η πρώτη εθνική ομάδα, μετά τις ΗΠΑ, που κατακτά το χρυσό μετάλλιο σε τουρνουά μπάσκετ Ολυμπιακών Αγώνων. Στην τρίτη θέση τερμάτισε η Κούβα, επικρατώντας στον πόντο (66-65) επί της Ιταλίας.
Παρόλα αυτά, οι ΗΠΑ επέστρεψαν άμεσα στον θρόνο τους, νικώντας τη Γιουγκοσλαβία με 95-74 στον τελικό των Ολυμπιακών του Μόντρεαλ (1976), με τον Άντριαν Ντάνλεϊ (30π.) να κερδίζει την προσωπική μονομαχία του με τον Ντράζεν Νταλιπάγκιτς (27π.), ενώ το χάλκινο κατέκτησε η Σοβιετική Ένωση, μετά την “κατοστάρα” επί των οικοδεσποτών Καναδών (100-72).
Λείπει η… γάτα, χορεύουν τα ποντίκια
Ό,τι δεν κατάφεραν το 1968, το κατάφεραν το 1980 οι Γιουγκοσλάβοι. Εκμεταλλευόμενοι την απουσία των ΗΠΑ από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας, οι οποίες είχαν μποϊκοτάρει τη διοργάνωση (μαζί με τη Δυτική Γερμανία, την Ιαπωνία και πλήθος άλλων χωρών), θέλοντας να αποτρέψουν την εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν, οι “πλάβι” πανηγύρισαν το πρώτο και μοναδικό τους χρυσό μετάλλιο, νικώντας την Ιταλία του Ντίνο Μενεγκίν με 86-77, με πρωταγωνιστές τους Κιτσάνοβιτς (22π.), Ντελίμπασιτς (20π.) και Νταλιπάγκιτς (18π.). Το χάλκινο πήγε και πάλι στη Σοβιετική Ένωση, η οποία αυτή τη φορά κέρδισε την Ισπανία με σκορ 117-94.
Όγδοο χρυσό με υπογραφή «Air»
Τέσσερα χρόνια αργότερα, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες (1984), ήταν η σειρά της Σοβιετικής Ένωσης να μποϊκοτάρει τη διοργάνωση (ακολουθούμενη επίσης από πλήθος χωρών του Ανατολικού μπλοκ), επικαλούμενη “λόγους ασφάλειας”, “σοβινιστικά συναισθήματα” και “αντι-Σοβιετική υστερία στις ΗΠΑ”.
Κάπως έτσι, η Team USA, έχοντας στις τάξεις της τον 21χρονο -τότε- Μάικλ Τζόρνταν και τον ενός έτους μεγαλύτερό του, Πάτρικ Έουϊνγκ διέλυσε την Ισπανία με 96-65 στον τελικό, κατακτώντας το όγδοο χρυσό της. Μάλιστα, ο “Air” συνέβαλε τα μέγιστα στην επιτυχία αυτή, καθώς ηγήθηκε των Αμερικανών στο σκοράρισμα με 17,1 πόντους κατά μέσο όρο, ενώ κόντρα στους “φούριας ρόχας” πέτυχε 21π..
Το δεύτερο -και τελευταίο- χρυσό της ΕΣΣΔ
Το 1988, στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Σεούλ, η Σοβιετική Ένωση όχι μόνο επέστρεψε, αλλά κατέκτησε το δεύτερο χρυσό μετάλλιο στην ιστορία της, αρχικά αποκλείοντας τους Αμερικανούς στα ημιτελικά με 82-76 κι εν συνεχεία επικρατώντας των Γιουγκοσλάβων με 76-63, σε μια μονομαχία “γιγάντων” όπως οι Αρβίντας Σαμπόνις, Σαρούνας Μαρτσουλιόνις, Ρίμας Κουρτινάιτις, Τίιτ Σοκ (άλλοτε παίκτης του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού) από τη μία (Σοβιετική Ένωση) και Ντράζεν Πέτροβιτς, Βλάντε Ντίβατς, Τόνι Κούκοτς, Ζάρκο Πάσπαλι (άλλοτε παίκτης του Ολυμπιακού, πέρασε από Παναθηναϊκό, Πανιώνιο και Άρη), Ζέλικο Ομπράντοβιτς, Γιούρι Ζντοβτς, Στόικο Βράνκοβιτς (άλλοτε παίκτης του Παναθηναϊκού) από την άλλη.
Σαμπόνις με 20 πόντους και 15 ριμπάουντ και Μαρτσουλιόνις με 21π. και 6 ασίστ ήταν οι κορυφαίοι, ενώ οι 24 πόντοι του Πέτροβιτς δεν έφταναν για τους Γιουγκοσλάβους.
1992: Η χρονιά της «Dream Team»
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, η Παγκόσμια Ομοσπονδία αποφάσισε να επιτρέψει τη συμμετοχή επαγγελματιών αθλητών και αθλητών που προέρχονται ακόμα και από το NBA (μέχρι το 1998 συμμετείχαν μόνο ερασιτέχνες και παίκτες από οποιοδήποτε επαγγελματικό πρωτάθλημα, πέραν του NBA).
Έτσι, λοιπόν, οι ΗΠΑ παρουσίασαν μια ακατανίκητη ομάδα, γνωστή και ως “Dream Team”: Μάικλ Τζόρνταν, Μάτζικ Τζόνσον, Λάρι Μπερντ, Σκότι Πίππεν, Ντέιβιντ Ρόμπινσον, Τσαρλς Μπάρκλεϊ, Ντέιβιντ Ρόμπινσον, Κλάιντ Ντρέξλερ, Καρλ Μαλόουν.
Όπως ήταν φυσικό, η Team USA, με ηγέτη τον Μάικλ Τζόρνταν συνέτριψε με 117-85 την Κροατία (πρώην Σοβιετική Ένωση) των Πέτροβιτς, Βράνκοβιτς, Κούκοτς, Περάσοβιτς και κατέκτησε διά περιπάτου το χρυσό μετάλλιο, αφήνοντας στην τρίτη θέση τη Λιθουανία των Σαμπόνις, Μαρτσουλιόνις, Γιοβάισα, Κράπικας.
Πρώτος σκόρερ για τους Αμερικανούς ήταν ο “Air” με 22 πόντους, ενώ ακολούθησαν Μπάρκλεϊ και Τζόνσον με 17 και 11 πόντους αντίστοιχα. Για την Κροατία, η τριάδα Πέτροβιτς–Ράτζα–Κούκοτς είχε 63 πόντους συνολικά, ωστόσο δεν ήταν αρκετοί για να αποτρέψουν την ήττα.
Με την αποστολή των ΗΠΑ να μην έχει ιδιαίτερες αλλαγές στους Ολυμπιακούς της Ατλάντα (χωρίς Τζόρνταν, αλλά με “νέους” τους Χαρνταγουέϊ, Χιλλ, Ολάζουον, Μίλλερ, Ο’ Νιλ, Πέιτον κλπ), το χρυσό δεν θα μπορούσε να χαθεί (95-69 τη Γιουγκοσλαβία του Τζόρτζεβιτς, με τον νυν κόουτς της Σερβίας να πετυχαίνει 13π.), ενώ το ίδιο συνέβη και στους Ολυμπιακούς του Σίδνεϊ μετά το 85-75 επί της Γαλλίας στον τελικό, για να φτάσει τα τρία χρυσά σε ισάριθμους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπως και η Λιθουανία με το χάλκινο.
Το «στοπ» της «χρυσής» Αργεντινής στις ΗΠΑ
Το σερί αυτό έσπασε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004, όταν η Αργεντινή νίκησε στα ημιτελικά τις ΗΠΑ με 89-81. Μάλιστα, η “αλμπισελέστε” έφτασε ως το τέλος του δρόμου και κατέκτησε το πρώτο της χρυσό μετάλλιο, μετά τη νίκη με 84-69 στον τελικό κόντρα στην Ιταλία.
MVP του τουρνουά αναδείχθηκε ο Μανού Τζινόμπιλι, ενώ η Αργεντινή έγινε η πρώτη ομάδα που κατακτά το χρυσό, εκτός από τις ΗΠΑ μετά το 1988. Από την πλευρά τους, οι Αμερικανοί συμβιβάστηκαν με την τρίτη θέση, κερδίζοντας με 104-96 τη Λιθουανία.
Η αμερικανική… εκδίκηση
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου (2008), όμως, οι ΗΠΑ πήραν εκδίκηση από την Αργεντινή, την οποία απέκλεισαν στα ημιτελικά με 101-81 και μετά νίκησαν και την Ισπανία με 118-107, επιστρέφοντας στις μεγάλες επιτυχίες -την τρίτη θέση κατέλαβε η Αργεντινή (87-75 τη Λιθουανία).
Πρώτος σκόρερ των νικητών ήταν ο Ουέιντ με 27 πόντους, ενώ ο Μπράιαντ πέτυχε 20π. Από την άλλη πλευρά, ξεχώρισαν Γκασόλ (21π.), Φερνάντεθ (22π.) και Ναβάρο (18π.).
Τι 2008, τι 2012…
Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε και το 2012 στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, με τις ΗΠΑ να κερδίζουν Αργεντινή και Ισπανία σε ημιτελικό και τελικό αντίστοιχα (109-83 και 107-100) και να πανηγυρίζουν το δεύτερο συνεχόμενο χρυσό μετάλλιο.
Κορυφαίος στον τελικό ήταν ο Ντουράντ με 30 πόντους, με τους ΛεΜπρόν και Μπράιαντ να ακολουθούν με 19 και 17 πόντους αντίστοιχα, ενώ από τους “φούριας ρόχας” ξεχώρισαν ο Γκασόλ (24π.) και ο Ναβάρο (21π.). Στην τρίτη θέση τερμάτισε η Ρωσία, επικρατώντας της απογοητευμένης Αργεντινής με 81-77.
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι σχεδόν αποκλειστικά υπόθεση των ΗΠΑ. Κάλλιστα, μάλιστα, θα μπορούσε να συμπεριληφθεί το όνομά τους στον τίτλο της διοργάνωσης, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι οι Αμερικανοί έχουν κατακτήσει 14 φορές το χρυσό μετάλλιο από τις 18 συνολικά που έχουν λάβει μέρος. Ακολουθούν η Σοβιετική Ένωση με δύο (2), και η Αργεντινή με τη Γιουγκοσλαβία, έχοντας από ένα η καθεμία.
Άραγε, μπορεί η Σερβία να σταματήσει το αήττητο 75 αγώνων των ΗΠΑ, όπως κατ’ αναλογία έκαναν Σοβιετική Ένωση και Αργεντινή στο παρελθόν, και να μπει στο κλειστό κλαμπ των εθνικών ομάδων που έχουν κατακτήσει χρυσό μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες ή η Team USA θα κάνει το 76-0 και θα πανηγυρίσει το τρίτο της διαδοχικό χρυσό μετάλλιο, βάζοντας γερά θεμέλια για μια νέα δυναστεία;
Την απάντηση θα την ξέρουμε λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Κυριακής…