Σαν να μην καταλαβαίνει ο άνθρωπος τι κακό φέρνει στον εαυτό του με έναν πόλεμο. Πόσες φορές έχουμε πει “ποτέ ξανά” , πόσες φορές έχουμε υποτροπιάσει ως ανθρωπότητα. ‘Αλλος ένας πόλεμος, ξανά αίμα αθώων, ξανά θα πάρει κάποιος το μέρος του τάδε ή του δείνα, ξανά θα φταίνε οι Αμερικάνοι ή οι Ρώσοι και ούτω καθεξής. Με μόνιμο θύμα το λαό…
Εδώ, όμως, θέλουμε, έστω και λίγο να ξεχαστούμε, γράφοντας για το αγαπημένο μας άθλημα. Τη μπασκετάρα μας και όχι μπασκετάκι, όπως μερικοί συνηθίζουν να το αποκαλούν.
Σκεφτόμενος τι να γράψω κι ενώ κατακλύζονται το μυαλό και τα μάτια μου με πόνο και φοβερές εικόνες, μου ήρθε στο μυαλό η Παρτίζαν του 1992.
Τα προεόρτια του αιματηρού Γιουγκοσλαβικού εμφυλίου είχαν αρχίσει το 1991, τουλάχιστον στο μπασκετικό κομμάτι. Η Σλοβενία είχε κηρύξει την ανεξαρτησία της και ανάγκασε το Γιούρι Ζντοβτς να εγκαταλείψει την αποστολή της Εθνικής Γιουγκοσλαβίας, που λίγες μέρες μετά θα κατακτούσε το δεύτερο συνεχόμενο χρυσό σε Ευρωμπάσκετ (1989, 1991).
Ιστορικές έχουν μείνει οι αναφορές, ότι ο Ντούντα κλείδωνε τους Κροάτες Ράτζα και Κούκοτς στα δωμάτιά τους, με κομμένο το τηλέφωνο, για να μη φύγουν κι αυτοί κι αφήσουν την αποστολή στα κρύα του λουτρού.
Το φθινόπωρο του 1991 άρχιζε η νέα σεζόν του Πρωταθλητριών, Ευρωλίγκα πλέον. Με το σκηνικό, όμως πολύ αλλαγμένο, λόγω του πολέμου και των τεράστιων ανακατατάξεων στο Ανατολικό Μπλοκ.
Η Γιουγκοπλάστικα, την προηγούμενη χρονιά ΠΟΠ 84, κάτοχος του τίτλου τρεις συνεχόμενες χρονιές, είχε πλέον μετονομαστεί σε Slobodna Dalmacija (Ελεύθερη Δαλματία) και είχε την έδρα της στην Κορούνια, που όλοι τη ξέρουμε από την ποδοσφαιρική ομαδάρα με Μακάι, Τριστάν, Νουρεντίν Ναιμπέτ και το “κεφτεδάκι” Ντονάτο!
Μαζί της, από την Κροατία, η Τσιμπόνα, με έδρα το Πουέρτο Ρεάλ και από τη Σερβία η Παρτίζαν, με έδρα τη Φουενλαμπράδα. Η αλλαγή στις έδρες προφανής, καθώς ο πόλεμος είχε τυλίξει το μεγαλύτερο μέρος της πρώην Γιουγκοσλαβίας.
Πίσω στα τέλη της δεκαετίας του ’80, η Παρτίζαν, υπό την ηγεσία του τότε διευθυντή, του διάσημου άσου, Ντράγκαν Κιτσάνοβιτς, δημιούργησε μια σπουδαία ομάδα. Η γενιά των Σάσα Τζόρτζεβιτς, Βλάντε Ντίβατς, Ζάρκο Πάσπαλι, ‘Ιβο Νάκιτς, Μίροσλαβ Πετσάρσκι έχει μεγαλώσει, με την υποστήριξη των κάπως μεγαλύτερων Ζέλικο Ομπράντοβιτς, Μιλένκο Σάβοβιτς και Γκόραν Γκρμπόβιτς, με επικεφαλής τον νεαρό προπονητή Ντούσκο Βουγιόσεβιτς. Αυτή η γενιά έγινε πρωταθλήτρια Γιουγκοσλαβίας το 1987 και το 1988 εξασφάλισε συμμετοχή στο Φάιναλ Φορ της Γάνδης. Μετά την ήττα στα ημιτελικά από τη Μακάμπι Τελ Αβίβ (82-87), η Παρτιζάν κατέκτησε την τρίτη θέση στην Ευρώπη με τη νίκη επί του Άρη (105-93).
Μετά την αποχώρηση της γενιάς των Ντίβατς (Λέικερς), Πάσπαλι (Σπερς, Ολυμπιακός) η Παρτίζαν δημιούργησε μια νέα νεανική ομάδα πριν από τη σεζόν 1991/92, της οποίας νέα αστέρια ήταν οι Τζόρτζεβιτς και Ντανίλοβιτς. Η διοίκηση επέλεξε για προπονητή τον πρώην αρχηγό της ομάδας και μέλος της εθνικής ομάδας Ζέλικο Ομπράντοβιτς. Αυτός δεν ήθελε τόσο μεγάλο βάρος, καθώς δε θεωρούσε τον εαυτό του έτοιμο για μια τόσο μεγάλη πρόκληση, στην ηλικία των 31 ετών μόλις. Ο νεαρός και άπειρος προπονητής έλαβε τις διαβεβαιώσεις και τη βοήθεια που επιθυμούσε. Τη θέση του ειδικού συμβούλου πήρε ο θρυλικός καθηγητής Αλεξάνταρ Νίκολιτς. Με την αμέριστη υποστήριξη της Διοίκησης, το προπονητικό τιμ ξεκίνησε προετοιμασία με τη νεανική ομάδα.
H σχέση του νεαρού Ζοτς με τον Προφέσορα Νίκολιτς ήταν κάτι παραπάνω από απλή συνεργασία, έμοιαζε περισσότερο με σχέση πατέρα και γιου. ” ‘Ημουν ο πιο χαρούμενος άνθρωπος του κόσμου, όταν μου είπαν ότι δέχτηκε να με βοηθήσει“, είπε ο Ομπράντοβιτς.
Και τότε έσκασε η απόφαση, αναμενόμενη εδώ που τα λέμε, να πάει η ομάδα στη Φουενλαμπράδα για τα εντός έδρας παιχνίδια της. Στο Βελιγράδι θα ήταν επικίνδυνο να παιχτεί μπάσκετ. Εκεί που περίμεναν οι Σέρβοι μια κρύα, αδιάφορη ατμόσφαιρα, αν όχι εχθρική, αντιμετώπισαν το ακριβώς αντίθετο στην Ισπανία.
Η Φουενλαμπράδα είναι μια πόλη 200 χιλιάδων κατοίκων κοντά στη Μαδρίτη. Ζει και αναπνέει για το μπάσκετ, είχε τότε μια συμπαθητική ομάδα, που πάλευε να ανέβει στην “Α1” της Ισπανίας, και οι κάτοικοι καλωσόρισαν το νεανικό και γρήγορο μπάσκετ της Παρτίζαν, σα να βλέπουν τη ντόπια ομάδα.
Με την υποστήριξη των Ισπανών και παρά την κάκιστη ψυχολογία λόγω του ασταμάτητου πολέμου, οι “Παρτιζάνοι” καταφέρνουν να μπουν στην οχτάδα. Στον όμιλο τερματίζουν τέταρτοι, παρεμπιπτόντως ο ‘Αρης στον ίδιο όμιλο βγαίνει έβδομος, προτελευταίος.
Ακόμα και την προτελευταία αγωνιστική, όταν η βέλγικη Μάες Πιλς κέρδισε την Παρτίζαν, με όργια του παιχταρά ‘Ερικ Στρούλενς (αργότερα Ρεάλ), ο Προφέσορας έβαλε τα πράγματα στη θέση τους και τόνωσε τους πιτσιρικάδες. “ Αναποδιές πάντα υπάρχουν, αν συνεχίσουμε έτσι, πάμε στο Φάιναλ Φορ, κι εσείς κάθεστε και κλαίτε για μια κάποια Μάες Πιλς”.
Στους 8 περιμένει την Παρτίζαν, ένα εκ των φαβορί της σεζόν, η Knorr Μπολόνια, με Ζντοβτς, Μπρουναμόντι, Κολντεμπέλα, Μπιλ Ουένινγκτον (Σικάγο Μπουλς). Εύκολο έργο για τους Ιταλούς, έστω θεωρητικά. O πανούργος Νίκολιτς είπε λιτά και κατηγορηματικά πριν το ματς, ” 80-20 υπέρ της Μπολόνια“.
Η σειρά πήγε σε τρίτο παιχνίδι (best of 3), όπου με μυθικό Ντανίλοβιτς και κομβικό Κοπρίβιτσα, οι Σέρβοι παίρνουν τη νίκη με 69-65, φεύγοντας θριαμβευτές για τα αποδυτήρια μέσα σε μια θάλασσα από κέρματα και αναπτήρες των Ιταλών οπαδών.
Στην Κωσταντινούπολη, στο Αμπντί Ιπεκτσί, με διαιτητή τον Κώστα Ρήγα, όλη η μπασκετική Ευρώπη περιμένει την “τύχη” της Παρτίζαν να τελειώσει στον ημιτελικό. Λογικό, άλλωστε, αν δει κανείς το ρόστερ της Φίλιπς Μιλάνο. Πίτις, Τζόνι Ρότζερς, Αντονέλο Ρίβα και φυσικά τεράστιος Ντάριλ Ντόκινς, στα 35 του.
Ο Αμερικάνος σούπερ σταρ έκανε, όντως, πάρτυ στα καλάθια με αντιπάλους τον αργοκίνητο Στεβάνοβιτς και τον πιτσιρικά Ρέμπρατσα. 21 πόντους και 19 ριμπάουντ μέτρησε ο μακαρίτης.’Ελα όμως που οι φτεροπόδαροι πιτσιρικάδες του Ζοτς έκαναν ονειρεμένο δεύτερο ημίχρονο (51-40) και με ηγέτη το Ντανίλοβιτς κέρδισαν τον ημιτελικό.
‘Ολοι είχαν μια σκέψη στο μυαλό τους. ” Λες να γεννιέται μια νέα Γιουγκοπλάστικα;”
Στον άλλο ημιτελικό η Μπανταλόνα διέλυσε την Εστουδιάντες, με ηγέτη Χάρολντ Πρέσλι και καταλυτικούς τους σταθερούς Ισπανούς Βιγιακάμπα, Χουανάν Μοράλες, Γιοφρέσα (ή Ζοφρέσα, αν προτιμάτε).
Ο τελικός ήταν συναρπαστικός, όχι τόσο θεαματικός. Ποιος τελικός άλλωστε είναι θεαματικός και όμορφος… Οι ομάδες πήγαιναν πόντο πόντο, μέχρι το τέλος. Δύο διαδοχικές φορές οι Σέρβοι χάνουν αμυντικά ριμπάουντ μετά από βολές των Ισπανών και ο Γιοφρέσα με ένα “ορειβατικό” σουτ, όπως λέγαμε και στο σχολείο, κάνει το συν 2 για τη Μπανταλόνα.
Το τρίποντο – προσευχή του Τζόρτζεβιτς, με μαλλί ακόμα ο Σάλε, άφησε στον τόπο την ομάδα από τη Βαρκελώνη και έδωσε το πρώτο τρόπαιο του Ζοτς, ως προπονητή.
Ενάντια σε όλες τις πιθανότητες. Με το μυαλό στο σπίτι, χωρίς ίντερνετ για άμεση ενημέρωση. Με ένα ρόστερ νεανικό και άπειρο. Με προπονητή, που ακόμα “φορούσε τα παπούτσια και τις κάλτσες του παίχτη“, στα 31 του.
Η Γιουγκοσλαβία δεν υπήρχε πλέον, αλλιώς αυτό θα ήταν το τέταρτο συνεχόμενο τρόπαιο για τη χώρα, μετά τα τρία συνεχόμενα της υπερομάδας από το Σπλιτ.
Οι δυο κολώνες της ομάδας, Τζόρτζεβιτς και Ντανίλοβιτς πήγαν την επόμενη χρονιά στις ομάδες που απέκλεισαν, σε Μιλάνο και Μπολόνια αντίστοιχα. Ο Κοπρίβιτσα το 1993 ήρθε στο Παγκράτι. Η ομάδα διαλύθηκε αλλά η μεγάλη των Πλάβι σχολή έβγαζε και βγάζει συνέχεια “όπλα”.
Συνέχεια του θαύματος της Κωνσταντινούπολης ήταν και η κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ το 1995 στην Αθήνα, από τη Σερβία, που επέστρεψε μετά το εμπάργκο.
Στην ίδια πόλη, 20 χρόνια μετά, με ένα ακόμα θαύμα της τελευταίας στιγμής ο Γιώργος Πρίντεζης έγραφε ιστορία για τον Ολυμπιακό.
ΥΓ: Την προηγούμενη βδομάδα αγκαλιάσατε το άρθρο μας ” Τα 250 σκαλοπάτια” και σας ευχαριστούμε γι’ αυτό θερμά. Το ίδιο κάνατε με το βίντεο μας, με τη συνέντευξη του μεγάλου Ζάρκο. Αυτή τη βδομάδα προτείνουμε να δείτε το βίντεο με τον Κώστα Τσαρτσαρή, ένα από τα σπουδαιότερα τεσσάρια που έβγαλε το ευρωπαϊκό μπάσκετ. Εκεί μαθαίνουμε και όμορφες ιστορίες από τη συνύπαρξή του με έναν εκ των ηρώων του άρθρου που διαβάσατε, του μέγιστου Ζέλικο Ομπράντοβιτς.