Καλημέρα και καλή χρονιά να έχουμε… Μια χρονιά που ξεκινά με περίεργους οιωνούς και για την χώρα μας και γενικά για την Ευρώπη και τις ΗΠΑ και και και… Και με πολλά ερωτηματικά για την παγκόσμια κρίση και αν τελικά την έχουμε ξεπεράσει ή βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή του παγόβουνου. Μεγάλα τα ερωτήματα και χρηματιστηριακά και γενικότερα.
Το 2013 πάντως είναι μια περίεργη χρονιά που θα έχει πολλές εκπλήξεις πιθανότατα χωρίς μάλιστα να ξέρουμε αν θα είναι θετικές ή αρνητικές. Το βέβαιο είναι ότι θα είναι χρονια ορόσημο για την χώρα μας. Που βρίσκεται σε μια δύσκολη φάση και αυτή η ηρεμία που έχουμε τώρα δεν σηματοδοτεί τίποτα σίγουρο για το μέλλον.
Η Ελλάδα δείχνει να ξεπερνά την κρίση με την έννοια ότι δεν κινδυνεύει να φύγει από το ευρώ και με άξονα τις καλές σχέσεις του Αντώνη Σαμαρά με την κυρίαρχο της Ευρώπης Μέρκελ. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι όμως αν οι καλές σχέσεις χαλαρώνουν και την γερμανική πολιτική ή θα έχουμε πάλι τα ίδια… έργα σε λίγους μήνες.
Αν κοινώς η Ελλάδα, που έχει κάνει κατά γενική παγκόσμια ομολογία, μεγάλα βήματα και μεταρρυθμίσεις και γενικά κινήσεις που θα χρειάζονταν ίσως και 10ετία μέσα σε 2-3 χρόνια. Όμως θα πρέπει να της αναγνωριστεί και πρακτικά αυτό και όχι να της βάζουν οι γερμανοί το μαχαίρι στο κόκκαλο.
Κλειδί θα είναι και οι γερμανικές εκλογές αφού πέρασαν πλέον οι αμερικανικές με τον Ομπάμα να βολεύει την Ελλάδα αφού μας βλέπει με συμπάθεια πραγματική που έχει να κάνει και με την επιθυμία των ΗΠΑ για ισχυρό ευρώ ώστε το δολάριο να παραμένει χαμηλό σχετικά απέναντι στο ευρωπαϊκό νόμισμα ώστε να είναι ελκυστικές οι αμερικανικές εξαγωγές. Δεν ξέρουμε τι τακτική ακολουθεί λοιπόν η Μέρκελ και αν θα χαλαρώσει μετά ή όχι.
Στην Ελλάδα πάντως δεν είναι ώρα ούτε να πανηγυρίζουμε αλλά ούτε και να απογοητευόμαστε. Η Ελλάδα δύσκολα θα φύγει πλέον από το ευρώ αλλά το ζητούμενο είναι να διατηρήσει και ένα σχετικό επίπεδο. Και να ολοκληρώσει τα βήματα που πρέπει να ολοκληρώσει.
Γιατί οι ξένοι έχουν δίκαιο όταν λένε ότι δεν έχουν προχωρήσει οι αποκρατικοποιήσεις (εγώ μάλιστα θα εξαιρούσα τις κερδοφόρες επιχειρήσεις αλλά ήδη θα είχα… στείλει τις ζημιογόνες που είναι και δεκάδες), δεν έχουν ανοίξει τα κλειστά επαγγέλματα, δεν έχει παταχθεί η γραφειοκρατία και η φοροδιαφυγή. Και να γίνουν επενδύσεις επιτέλους. Όλα αυτά στερούν από την χώρα μας πολλά δις ευρώ κάθε χρόνο.
Η Ελλάδα έχει πρωτογενές πλεόνασμα όπως είχαμε πει προ μηνός. Αλλά αυτό δεν μεταφράζεται σε πλεόνασμα στα ταμεία μας καθώς μπορεί να μένουν 1-2 δις αλλά βάζοντας και τους τόκους που πληρώνουμε πάλι παρουσιάζουμε ελλειμματικούς προϋπολογισμούς των 7-8 δις που σημαίνει ότι πάλι πρέπει να δανειζόμαστε για να λειτουργεί το κράτος σωστά.
Γι’ αυτό και πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα. Αλλά όχι με την συνήθη μέθοδο του… χειρουργείου των μισθωτών και συνταξιούχων. Η Ελλάδα δεν έγινε Βουλγαρία, δεν είναι όμως και Γαλλία. Και η αλήθεια είναι ότι δεν αντέχει άλλα νέα βαρύγδουπα και χωρίς κοινή λογική μέτρα αλλά σαφείς δράσεις στους τομείς που ανέφερα παραπάνω.
Συνεπώς είναι μια χρονιά που μπορούμε να κερδίσουμε σε μεγάλο βαθμό το στοίχημα αλλά αν όλα αυτά δεν προχωρήσουν όχι μόνο το τρένο μπορεί να χαθεί αλλά και να μπλέξουμε σε περιπέτειες. Συνεπώς κερδήθηκαν μάχες αλλά όχι ο πόλεμος. Η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος φωνάζει. Το παράλογο είναι όμως ότι στην Ελλάδα μονίμως φωνάζουν οι βολεμένοι.
Η μεσαία τάξη της διαφθοράς και της βολεψιάς. Η μεσαία τάξη στην Ελλάδα πλέον μεταμορφώνεται σε πραγματική μεσαία τάξη. Δεν θα έλεγα ότι εξαλείφθηκε όπως παρουσιάζουν κάποιοι. Δεν σημαίνει μεσαία τάξη ότι πρέπει να παίρνεις 5 και 10χιλιάρικα και άπειρα μπόνους έμμεσα από κρατικές υπηρεσίες, ούτε να τρέχει το μαύρο χρήμα άφθονο. Η ελληνική μεσαία τάξη μέχρι πριν 1-2 χρόνια θύμιζε την ισχυρή ευρωπαϊκή τάξη σε καταναλωτικές συνήθειες.
Η σημερινή ελληνική μεσαία τάξη έχει αποδυναμωθεί αλλά παραμένει σε σχετικά καλό επίπεδο με την έννοια ότι μπορεί να κάνει πράγματα που κάνει ο ευρωπαίος. Μην ξεχνάμε για παράδειγμα ότι στην Ελλάδα οι τιμές των ενοικίων είναι χαμηλές σε μεγάλο ποσοστό μάλιστα σε σχέση με την Ευρώπη. Και συνεπώς ο Έλληνας μπορεί να εισπράττει πολύ λιγότερο από τον ευρωπαίο, αλλά από την άλλη έχει σε μερικούς τομείς και χαμηλότερα έξοδα.
Συνεπώς το ισοζύγιο δεν είναι τόσο βαρύ ειδικά αν μάλιστα είχαμε προσαρμογή των τιμών. Η Ελλάδα παραμένει μια παγκόσμια πρωτοτυπία που σπάει κάθε ρεκόρ και έχει αφήσει άφωνους όλους τους οικονομολόγους παγκοσμίως. Και αυτό καθώς παραμένει μια χώρα με πληθωρισμό χρόνια ενώ συμπλήρωσε πενταετία ύφεσης και μάλιστα με αριθμούς ρεκόρ!
Το ερώτημα είναι πως γίνεται; Γίνεται και παραγίνεται όμως όταν σε μια χώρα με ελεύθερη αγορά δεν ισχύει τελικά ο νόμος της προσφοράς και ζήτησης. Δεν ζούμε στην Ρωσία του Στάλιν ή στην Κούβα για να μπει διατίμηση σε όλα τα προϊόντα. Αυτό θα έδινε μια λύση αλλά θα… σκότωνε όλη την ελεύθερη αγορά και κατά συνέπεια κάθε μορφή επένδυσης για τα επόμενα χρόνια από τους ξένους.
Σαφώς υπάρχουν και τρόποι παρέμβασης όπως πχ γίνεται σε πολλά προϊόντα σε πολλές χώρες με την έννοια ότι μπαίνει σε κάποια πρώτα ήδη ένα πλαφόν της τιμής που φεύγει το προϊόν από τον παραγωγό και αυτής που πάει στον καταναλωτή. Για παράδειγμα εδώ φεύγει πχ με 20 σεντς το πορτοκάλι (το κιλό) από τον παραγωγό και φτάνει στο μανάβικο και στο σούπερ μάρκετ στο 1 και 1,5.
Συνεπώς κάποιοι ενδιάμεσοι βγάζουν περισσότερα και από τον παραγωγό! Δεν γίνονται αυτά πουθενά αλλά μόνο στην Ελλάδα. Εδώ θα μπορούσε να υπήρχε μια τέτοιου τύπου παρέμβαση με την επιβολή κάποιων πλαφόν. Από εκεί και πέρα όμως όταν έχουν πέσει 30 και 50% οι μισθοί και δεν υπάρχει ανάλογη προσαρμογή των τιμών υπάρχει πρόβλημα. Όταν ο Έλληνας, ένα μεγάλο κομμάτι ειδικά βέβαια στις μεγαλουπόλεις συνεχίζει να καταναλώνει με βάση την τσέπη και όχι την πραγματική τιμή της κάθε υπηρεσίας ή προϊόντος, στρεβλώνει την αγορά.
Όταν λοιπόν το σάντουιτς κάνει 5 ευρώ ακόμα, όταν η μπίρα κάνει 5 και 6 ευρώ, όταν το ποτό είναι ακόμα στα 10 και 12 ευρώ και το μπουκάλι στα καλά μπουζούκια στα 160 και 180, όταν για ένα απλά καλό γεύμα έξω και δεν μιλάω για αστακούς κτλ, θες 30 και 40 ευρώ το άτομα, υπάρχει πρόβλημα. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία αντέχει ακόμα, έχει λίπος. Για την ακρίβεια ένα μεγάλο μέρος της μεσαίας αστικής τάξης. Που ακόμα άκουγε τις ασυναρτησίες των ασχέτων κατεχόντων θέσεων σε διάφορες ιδιωτικές και μη θέσεις, ότι κρίση είναι και θα περάσει. Όχι κύριοι. Προσαρμογή είναι και δεν θα περάσει…
Στην Ελλάδα είχαμε μια κρατική οικονομική κρίση που μας τίναξε στον αέρα γιατί είχαμε και μια στρέβλωση της αγοράς σε όλα τα επίπεδα. Τεράστια μάλιστα. Μιας αγοράς που δεν συντηρούνταν με ότι παρήγαγε η χώρα αλλά με σπάταλο δημόσιο χρήμα, με μαύρο χρήμα και με πλαστικό-δανεικό χρήμα.
Όλα αυτά όπως έχουμε ξαναπεί συντηρούσαν μια κατανάλωση και μαζί δουλειές και θέσεις εργασίας, που δεν ήταν προϊόν παραγωγικής διαδικασίας. Και συνεπώς θα είχε ημερομηνία λήξης που συνέπεσε ή ήταν αφορμή η οικονομική κρίση του κράτους σαν χρέη του. Από εδώ και πέρα λοιπόν θα έπρεπε να αρχίσει άμεσα η διαδικασίας αποστρέβλωσης. Κάτι που όμως επειδή είμαστε ελεύθερη αγορά γίνεται με τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης.
Αλλά ο Έλληνας ακόμα έχει μάθει να χαλάει ότι έχει στην τσέπη χωρίς να ενδιαφέρεται αν αυτό που πληρώνει έχει την αξία που πρέπει να έχει. Στην Γερμανία αν αυξηθεί η μπίρα 1 ευρώ, την άλλη μέρα αυτόματα η κατανάλωση θα υποχωρήσει 30 και 50% με ασύλληπτες ζημιές για καταστηματάρχες και αλυσίδες πώλησης αλλά και για το κράτος κατά συνέπειαν από τους φόρους. Στην Ελλάδα μέχρι πρόσφατα σου χάριζαν κάτι και έλεγαν πολλοί “έλα μωρέ, τι είμαι εγώ“!
Αυτή ήταν η νοοτροπία που επέβαλλε ένα ολόκληρο σύστημα του κακώς εννοούμενου life style που είχε στήσει και πάρει πακέτο όλες τις δουλειές και βιομηχανία. Από τις τράπεζες που σου έδιναν το δάνειο μέχρι το ξενοδοχείο που έπρεπε να το χρυσοπληρώσεις για να είσαι in.
Φυσικά δεν είχαν αυτή την συμπεριφορά όλοι οι Έλληνες, αλλά το 30% της τότε ισχυρής μεσαίας τάξης που έφτανε με τις αγοραπωλησίες σπιτιών και αυτοκινήτων στο 50-60%. Τεράστια νούμερα όμως για ένα κράτος και κοινωνία. Από εκεί και πέρα λοιπόν άρχισε η στρέβλωση και δυστυχώς ακόμα και σήμερα όχι απλά δεν έχουμε προσαρμοστεί αλλά είμαστε στην αρχή. Οι έχοντες υπηρεσίες και προϊόντα απλά λένε “ότι αρπάξουμε μέχρι να πεθάνει η Ελλάδα..”
Καθώς κανείς σχεδόν εδώ δεν λειτουργεί με προληπτική οικονομική πολιτική και οι καταναλωτές “ότι έχουμε σήμερα γιατί αύριο δεν ξέρουμε αν θα μπορούμε“. Το θέμα μας πάντως είναι ότι έτσι στηρίζεται αυτό το άτυπο μονοπωλιακό και κερδοσκοπικό (με νόμιμο μανδύα όμως) καθεστώς. Αν ο Έλληνας δεν αρχίσει να λέει ότι αυτό κοστίζει τόσο και δεν μπορεί να το χρυσοπληρώνω και άρα το κόβω μέχρι να το πάρω εκεί που πρέπει, αυτή την εικόνα θα βλέπουμε.. Και θα έχουμε και πληθωρισμό και σε λίγο θα γίνουμε Ρωσία. Αλλά σε αυτό θα αναφερθώ σε επόμενο άρθρο. Αλλά για να επανέλθουμε εκεί που ήμασταν η Ελλάδα έχει πολύ δρόμο ακόμα.
Ο προϋπολογισμός πάει καλά αλλά επειδή κόβουμε. Ήδη έχουμε περάσει τα όρια που μετά τις περικοπές πρέπει να έρθει η ανάπτυξη. Ενα πρόβλημα της επιστροφής στην ανάπτυξη μέσω της επανεκκίνησης της οικονομίας είναι και αυτό που περιγράψαμε. Αλήθεια έχετε δει πόσα μαγαζιά ανοίγουν σταδιακά με τιμές χαμηλές; Και σε ρούχα και σε σουβλάκια και σε φαγητό και στο νερό ακόμα; Νέοι φούρνοι και πολυτελείας μάλιστα…
Συνεπώς η κρίση φέρνει και ευκαιρίες και ανοίγει και δουλειές αρκεί να έχουν σωστή βάση γιατί αν κατεβάσεις όπως πρέπει να γίνει άλλωστε τις τιμές, πρέπει να έχεις εξαιρετικά χαμηλά κόστη. Από το ενοίκιο μέχρι την διαπραγμάτευση με τον προμηθευτή και το κόστος εργασίας. Αλλά νομίζετε δεν κερδίζουν και πολλά μάλιστα αυτές οι επιχειρήσεις; Απλά αυτοί οι νέοι επιχειρηματίες δεν πάνε να γίνουν εκατομμυριούχοι μέσα σε 2-3 χρόνια. Και φυσικά η Ελλάδα καθώς θα υπάρξουν και νέες τρύπες κυρίως από ασφαλιστικά ταμεία πρέπει να μείνει ως έχει και να μην έχει αυτόματα νέα μέτρα σε κάθε κενό και αστοχία προϋπολογισμού γιατί τότε θα πετσοκοπεί κυριολεκτικά ο λαός με απρόβλεπτους κινδύνους πλήρους αστοχίας στην συνέχεια.
Τάξη μπαίνει, άλλα μέτρα δεν πρέπει να έρθουν και αν πιεστούμε θα πρέπει να πάρουμε μια παράταση ασφαλώς έχοντας και το πρόσχημα ότι έχουμε κάνει ήδη πολλά. Αλλά θα πρέπει να γίνουν και περισσότερα. Και θα πρέπει να γίνουν στους τομείς που λέγαμε. Οι αποκρατικοποιήσεις ακόμα είναι στις καλένδες… Και προχωρούν με ρυθμούς χελώνας. Οι επενδύσεις το ίδιο καθώς η γραφειοκρατία ζει και βασιλεύει μαζί και με την διαφθορά που πάντως γίνονται κάποια βήματα εξάλειψής της.
Στην φοροδιαφυγή όμως δεν γίνεται τίποτα ακόμα. Συλλαμβάνουν τόσους αλλά τι παίρνει το κράτος; Τι μας ενδιαφέρει αν μπει φυλακή κάποιος; Να μην μπει ποτέ αρκεί να πάρουμε τα λεφτά του και να κατασχεθούν όλα όσα απέκτησε με αδιαφανή τρόπο . Αυτό θα σήμαινε κέρδος και για τον λαό. Γιατί ποιός παραδειγματισμός: Υπάρχουν χιλιάδες που λένε “αν φάω 15 χρόνια θα γίνουν 8 και με καλή διαγωγή και το… sold out των φυλακών 4-5. Και μόλις βγω θα έχω να φάω τα πακέτα μου“.
Άσε που ο Κορυδαλλός είναι… resort για πολλούς αν αληθεύουν όσα ακούμε! Πρέπει να έρθει η φορολογική συνείδηση. Δεν σε πιάνει κώτσο απλά αυτός που δεν κόβει απόδειξη. Αλλά τα πληρώνεις μετά διπλά καθώς η φοροδιαφυγή φέρνει μαύρες τρύπες στο κράτος και μετά αυτό για να τις κλείσει παίρνει μέτρα εναντίον σου με φόρους και τα λοιπά. Άρα βγαίνεις διπλά χαμένος.
Πάντως μιας και περί φοροδιαφυγής λένε οι ειδικοί, οι ξένοι, ότι αν παταχθεί σε ένα επίπεδο 20-30% θα έχουμε πάμε από 5-7 δις κέρδη το χρόνο και συνεπώς λύνουμε τα όποια προβλήματα των προϋπολογισμών μας. Άλλωστε φοροδιαφυγή υπάρχει παντού και πάντα αλλά όχι στο ελληνικό επίπεδο! Για να δούμε. Γιατί αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα μαζί με τις επενδύσεις. Και φυσικά να τηρούνται οι νόμοι. Εδώ έχουμε χιλιάδες συνταξιούχους μαϊμού. Κοινώς κανονικούς κλέφτες!
Μιλάμε για απίστευτα νούμερα που μεγάλωναν την τρύπα. Ξέρετε τι είναι να μην δικαιούσαι αλλά να παίρνεις σύνταξη; Άσε που με τις συντάξεις έχει γίνει το έλα να δεις.. Η μισή Ελλάδα συνταξιούχοι και μάλιστα ένα μεγάλο μέρος καλοπληρωμένη από τα 50! Πως να γλιτώσει έτσι ένα κράτος όταν στο ίδιο διάστημα ο Γερμανός και ο ευρωπαίος δούλευε μέχρι τα 65 για να πάρει και λιγότερα λεφτά από τον Έλληνα;
Αν πάντως γίνουν όλα αυτά η Ελλάδα θα προχωρήσει έστω με αργά βήματα. Καθώς θέλουμε πολύ χρόνο. Και κυρίως για την αλλαγή της νοοτροπίας που έχει αρχίσει και ξεκινά πάντως. Αλλά μην ξεχνάμε μερικά πράγματα για να μην πανηγυρίζουν κάποιοι κιόλας. Ότι όταν ένα κράτος μπει σε ανάπτυξη δεν σημαίνει ότι ευημερεί ο λαός. Και η Ισπανία είχε ανάπτυξη και ανεργία 25% επί χρόνια.
Αυτή είναι υγιής ανάπτυξη; Όχι βέβαια… Άλλα κρατικοί αριθμοί και άλλο η τσέπη του πολίτη. Και όπως λένε οι ειδικοί όταν ένα κράτος μπει από την ύφεση στην ανάτπυξη, τότε κορυφώνεται το κοινωνικό δράμα. Αλλά μετά με σωστούς χειρισμούς πράγματι μπορεί να δεις σε 2-3 χρόνια καλύτερες μέρες και σε χρονικό καλό ορίζοντα.
Γι αυτό μην βιαζόμαστε γιατί έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας. Και η κρίση στην κοινωνία δεν έχει κορυφωθεί. Τέλος καθώς θα επανέλθουμε στις επόμενες μέρες, αυτό που ζητάνε πολλοί έλληνες και έχουν απόλυτο δίκαιο είναι, κρατικές υπηρεσίες. Δεν μπορεί σου λέει ο πολίτης να πληρώνω τόσα λεφτά και να μην έχω ιατρική περίθαλψη. Σε αυτό έχει απόλυτο δίκαιο. Αλλά μέχρι να γίνει η αποστρέβλωση μην περιμένουμε τίποτα από το να κλείνουμε με αυτά τα λεφτά τις τρύπες των προηγούμενων και της κακοδιαχείρισης….
Εδώ άλλωστε Ελλάδα είμαστε… Τόσα χρόνια δεν βρέθηκε ένας διοικητής δηλαδή να πει , πληρώνουμε σε όλους αυτούς συντάξεις. Να τους ελέγξουμε. Να τους πούμε ελάτε μια φορά το εξάμηνο να σας δούμε όπως γίνεται στο εξωτερικό. Απίστευτα πράματα… Καλή χρονιά και τα λέμε!